ابو جعفر محمد بن محمد بن حسن توسی ملقب به خواجه نصیر توسی (طوسی هم نوشته شده)، ریاضیدان و نویسنده سده هفتم است. وی در زمان حمله مغول به ایران در پیش ناصرالدین، محتشم قهستان، به کارهای علمی خویش مشغول شد. پس از مدتی به نزد اسماعیلیان در دژ الموت نقل مکان کرد، اما پس از حمله "هلاکو"ی مغول به علت منش والایش از او امان گرفت؛ تا جایی که وزیر هلاکو شد و او را به تازش به بغداد و سرنگونی عباسیان برانگیخت.

او در مراغه رصدخانه‌ای ساخت و کتابخانه‌ای بوجود آورد که چهارصد هزار جلد کتاب در آن بوده است. او با پرورش شاگردان و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن و دانش‌های ایران پیش از مغول به آیندگان شد.

وی بنیانگذار و تكميل كننده علم مثلثات است که در قرن 16 ميلادی كتاب های مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه گرديد.  

آثار او

زندگی او بر پایه دو هدف اخلاقی و علمی بنا نهاده شده بود. او در بیشتر زمینه‌های دانش و فلسفه، تالیفات و رسالاتی از خود به یادگار گذاشته که بیشتر عربی هستند. از معروفترین آثار او به پارسی، "اساس الاقتباس" و "اخلاق ناصری" را می‌توان یاد کرد. وی در اخلاق ناصری رستگاری راستین انسانها را در "سعادت نفسانی"، "سعادت بدنی" و "سعادت مدنی" می‌‌داند و این نکته نشان می‌دهد که خواجه در مسائل مربوط به بهداشت جسمانی و روانی هم کارشناس بوده است.

آثار فراوانی از خواجه به یادگار مانده که به برخی از آنها اشاره می‌گردد:

·                     1 تجریدالعقاید

·                     2 شرح اشارت بو علی سینا

·                     3 قواعد العقاید

·                     4 اخلاق ناصری

·                     5 آغاز و انجام

·                     6 تحریر مجسطی

·                     7 تحریر اقلیدس

·                     8 تجریدالمنطق

·                     9 اساس الاقتباس

·                     10 ذیج ایلخانی

·                     11 آداب البحث

·                     12 آداب المتعلمین

·                     13 روضةالقلوب

·                     14 اثبات بقاء نفس

·                     15 تجرید الهندسه

·                     16 اثبات جوهر

·                     17 جامع الحساب

·                     18 اثبات عقل

·                     19 جام گیتی نما

·                     20 اثبات واجب الوجود

·                     21 الجبر و الاختیار

·                     22 استخراج تقویم

·                     23 خلافت نامه

·                     24 اختیارات نجوم

·                     25 رساله در کلیات طب

26* ایام و لیالی

·                     27 علم المثلث

·                     28 الاعتقادات

·                     29 شرح اصول کافی

منبع:www.math-dept.talif.sch.ir